Cmentarz Legionistów Polskich w Łowczówku

Uciszcie jęki! Przytłumcie skargi,
Szanujcie spokój naszych cmentarzy
(A. Neumanowa, „Do młodych”)

Cmentarz wojenny nr 171 w Łowczówku położony jest na wzgórzu, niemalże w miejscu, gdzie w 1914 roku znajdowały się linie okopów, których w krwawej walce bronili żołnierze I Brygady Legionów Polskich. Pierwotnie miała być to nekropolia, w której spoczęliby jedynie żołnierze polscy, ostatecznie władze austriackie nie wyraziły na to zgody. Dzięki staraniom ówczesnego burmistrza Tuchowa, Jakuba Janigi, przy wsparciu Ligi Kobiet i biskupa Adama Sapiehy, władze austriackie zgodziły się na budowę kaplicy i pochowanie, w dwóch rzędach, przed jej frontem poległych Polaków.
Cmentarz powstał na gruncie oddanym przez Izraela Wechslera, ówczesnego właściciela Łowczówka i Pleśnej według projektu Siegfrieda Hallera oraz Heinricha Scholza. We wrześniu 1918 roku został przekazany polskim władzom cywilnym, a centralną kaplicę uroczyście poświęcono w sierpniu 1922 roku. W jej wnętrzu znalazł się drewniany ołtarz z płaskorzeźbą orła na antepedium, wykonany przez uczniów Państwowej Szkoły Przemysłu Drzewnego z Zakopanego, a powyżej obraz Matki Bożej Częstochowskiej.
Na cmentarzu znajduje się 275 mogił pojedynczych i 20 zbiorowych. Spoczywa tu 162 Austriaków, 241 Rosjan i 80 Polaków walczących w 1 i 5 Pułku Piechoty I Brygady Legionów Polskich. W 1985 roku pochowano tu również prochy gen. Gustawa „Gryfa” Łowczowskiego, którego bitwa pod Łowczówkiem była pierwszą w jego żołnierskim życiu. Miał wtedy 17 lat. Ostatnia wola generała dotyczyła pochowania go obok kolegów z pierwszych bojów.

Miejsce to już w okresie międzywojennym stanowiło ważny punkt w edukacji patriotycznej. To właśnie tutaj licznie przybywały wycieczki harcerskie i szkolne, a nawet lokalne oddziały wojska. Od 1998 roku na cmentarzu w Łowczówku odbywa się Ogólnopolski Zlot Niepodległościowy – Gminne i Powiatowe Obchody Święta Niepodległości oraz obchodzona jest kolejna rocznica bitwy pod Łowczówkiem.
Z okazji 100. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości, 4 listopada 2018 roku, hołd żołnierzom poległym w walce o jej wolność oddał prezydent Rzeczypospolitej Polskiej – Andrzej Duda.

ZDJĘCIA